In de veiligste straat ter wereld – de Hoveniersstraat in Antwerpen met wel 1500 diamantbedrijven – lopen de zaken niet goed. Alles zit tegen: de concurrentie van de kunstdiamant laat zich over de hele wereld voelen. Chinese en Amerikaanse consumenten hebben geen geld voor luxeproducten als juwelen. Ook de aanvoer van ruwe diamant sputtert.
Die crisis voelt de sector wereldwijd. De tarieven voor geslepen diamant op de groothandelsmarkt liggen 30% lager dan vorig jaar. De VS voeren dit jaar 55% minder geslepen diamanten in. Botswana, de op een na grootste producent na Rusland, exporteert 46% minder. Maar België heeft nog bijkomende problemen. De aanvoer van ruwe stenen uit Rusland naar Antwerpen is volledig opgedroogd door sancties van de G7.
“Door die G7-maatregelen verliest mijn bedrijf 300 miljoen dollar aan omzet. Dali Diamond had van oudsher goede relaties met de Russische diamantsector en die banden zijn nu doorgeknipt. Antwerpen heeft op deze manier meer dan 30% van de handel in ruwe diamant verloren”, zegt Isidore – Isi – Mörsel, CEO van Dali Diamond en voorzitter van het Antwerp World Diamond Center (AWDC).
Diamant voor de dochter
Maar de sector heeft niet alleen te kampen met handelssancties, maar staat op een kruispunt door evoluties in de markt van kunstdiamant. Zeker in de VS is die markt intussen zeer aanzienlijk geworden. Tegelijk daalt de kost voor de productie en zakken ook de tarieven in de groothandel. Al gauw zullen consumenten vaststellen dat de juwelen met kunstdiamanten die ze een jaar geleden hebben gekocht plots veel goedkoper in de winkel liggen. Natuurdiamant behoudt zijn waarde wel. “De winkeliers hebben zo een goed argument in handen om de voordelen van de natuurlijke stenen te benadrukken. Ik denk dat de consument voor de belangrijke momenten weer voor de traditionele waarden zal kiezen. Een verlovingsring met een echte diamant voor uw toekomstige vrouw. De lab diamond voor de dochter”, zegt Isi Mörsel.
Experten spreken van een bifurcatie, een splitsing van de markt voor natuurlijke en synthetische diamant. Die twee segmenten zullen zich steeds meer onafhankelijk van elkaar ontwikkelen.
Intussen zijn er gesprekken aan de gang voor een wereldwijde reclamecampagne om de natuurlijke diamant te promoten. “De sector is vergeten om generieke marketingacties te voeren. Vroeger was dat een initiatief van de grote diamantmijnen (De Beers en het Russische Alrosa, nvdr). Nu moet de hele keten zijn bijdrage leveren”, zegt Isi Mörsel.
“Het verlies van Antwerpen is de winst van Dubai”
Geen conflictdiamant
Sinds begin 2024 legt de G7 steeds strengere handelsbeperkingen op aan Rusland om te vermijden dat de opbrengsten uit de grondstoffenhandel gebruikt worden om de oorlog met Oekraïne te financieren. Antwerpen onderwerpt zich aan die regels, maar de diamanthandelaars in de koekenstad stellen vast dat zij als enigen getroffen zijn door de handelsbelemmeringen. De Russische diamantbedrijven doen nu zaken met de andere grote diamantsteden en dan vooral Dubai, vaak via een omweg langs China. Die landen hoeven zich niets aan te trekken van de G7-sancties. De handelsvolumes wereldwijd zijn gelijk gebleven. “Het verlies van Antwerpen is de winst van Dubai. In India slijpt men niet minder Russische diamanten”, zegt Karen Rentmeester, de nieuwe CEO van AWDC.
Zij kwam aan het roer nadat de vorige CEO ontslag nam niet lang nadat ook de vorige voorzitter al was opgestapt. Die twee vervangingen aan de top wezen op een grote onrust in de organisatie. Die had alles te maken met de officiële Belgische reactie op de G7-maatregelen. De Belgische premier Alexander De Croo wilde de sector beschermen en de sancties zo lang mogelijk uitstellen. Toen ze dan toch van kracht werden, zocht hij een compensatie voor het verlies dat Antwerpen zou oplopen. Het idee was om van Antwerpen de enige certificatiehub (single node) te maken voor diamanten bestemd voor de landen van de G7 en de EU. Dat lokte heel felle reacties uit van landen als Botswana, Zuid-Afrika, Namibië en Angola. Zij wilden zelf hun eigen diamanten kunnen certificeren. Die reactie zorgde voor nog bijkomende onrust in Antwerpen, bovenop de terugval in de handel. Met het voorstel schoot België zichzelf in de voet.
Intussen heeft AWDC al opgeroepen om de idee van de Afrikaanse landen te ondersteunen. “Het is onze intentie om nauw samen te werken met die landen van herkomst waar er geen risico bestaat dat Russische diamanten in het circuit komen. We kunnen onze knowhow rond certificatie ook ter plaatse inzetten om de origine te garanderen. Onze CEO Karen Rentmeesters spaart geen enkele inspanning om het akkoord met die landen rond te krijgen”, zegt Isi Mörsel.
Is het nadeel ook een voordeel?
De hele Antwerpse diamantgemeenschap is dan ook op zoek naar een lichtpunt aan het eind van de tunnel. “Kunnen we onze huidige moeilijkheden niet omdraaien tot een concurrentieel voordeel?”, vraagt Karen Renmeesters zich af.
Zij wijst erop dat de grote Europese en Amerikaanse juwelenmerken zoals Cartier of Rolex al lang zweren bij een controle op de herkomst van de diamanten. Die maisons willen niet dat conflictdiamanten in hun juwelen terecht komen en die hebben daarom al jarenlang oog voor de traceability. Dat maakt dat die diamanten bestemd voor Europese en Amerikaanse klanten de facto altijd via Antwerpen op de markt komen.
De verplichtingen van de G7 leiden tot bijkomende controles en extra administratie. Die hele periode van begin 2024 tot september ging gepaard met heel wat verwarring door een overhaaste invoering van de regels. Die onduidelijkheid is intussen opgeklaard en Antwerpen heeft zijn zaken weer op orde.
Maar de eisen van de consument en de overheid gaan intussen ook over duurzaamheid, sociale impact, know your customer, ultimate beneficial owner, enzovoort. De certificatie van al die thema’s zal alleen maar belangrijker worden. “En moeten al die gegevens dan ook niet in één gemeenschappelijk certificaat gebundeld worden. In die thematiek zal Antwerpen als voorloper zeker een rol spelen”, zegt Karen Rentmeesters.
Controle over de grenzen
Binnen het AWDC beoordeelt het Diamond Office in samenwerking met overheidsinstanties als de douane en de FOD economie alle zendingen van diamanten. In Antwerpen is die controle totaal: elke zending wordt opengemaakt. Het plan is nu om die kennis en ervaring ook wereldwijd in te zetten en dan eerst in Botswana, de op een na grootste diamantproducent ter wereld. De onderhandelingen met de G7 zijn op het moment van druk in de laatste fase en AWDC was hoopvol dat de nieuwe president van Botswana Duma Boko op het Facets-congres in Antwerpen een aankondiging kon doen. Ook met Angola lopen er onderhandelingen om die landen toe te laten om de diamanten uit hun eigen mijnen zelf te voorzien van een certificaat van herkomst. “Op die manier zou de certificering en tracering die de G7 oplegt een zeer brede basis krijgen in de markt”, zegt Karen Rentmeesters.
AWDC is bereid om de principes en methodes van zijn eigen Diamond Office door te geven naar instanties in die Afrikaanse landen. Antwerpen heeft hoe dan ook de blue print ontwikkeld. Ook in Shanghai gebruiken ze intussen die manier van werken.
“Op het vlak van transparantie steekt Antwerpen met kop en nek boven de rest van de wereld uit”
Certificatie als commerciële troef
Ellen Joncheere, ceo van de Hoge Raad voor Diamant (HRD), het commerciële certificatiebureau dat ook onderdeel is van AWDC: “Op het vlak van transparantie en ‘good business practices’ steekt Antwerpen met kop en nek boven de rest van de wereld uit. Dat is onze ‘unique selling proposition’ geworden. Het geeft Antwerpen een commercieel voordeel; misschien nog niet vandaag, maar in de toekomst steeds meer.”
HRD bereidt zich voor op een snelle ontwikkeling van de certificatie-activiteiten en investeringen in technologie en traceerbaarheid. Ook Tracr, een dochterbedrijf van De Beers, is actief op dit terrein. “Wij bieden een platform aan voor de sector waarin iedereen in de sector een diamant vanaf het prille begin kan volgen. Die gegevens blijven dan bij de diamant doorheen zijn weg langs handelaars, slijpers, verdelers enzovoort. Bij elke bewerking capteren machines en computers de kenmerken van het steentje. Telkens worden data toegevoegd aan de identiteitskaart van de steen. De opslag van die gegevens doen we met blockchaintechnologie”, zegt CEO Wes Tucker.
