De trappiramide van Djoser, gelegen op een winderig plateau in Saqqara, ten zuidwesten van het moderne Caïro, blijft een mysterie dat archeologen en historici al eeuwenlang intrigeert. Gebouwd rond 2680 v.Chr., markeert dit bouwwerk een cruciaal moment in de architectonische geschiedenis van Egypte en toont het de ontwikkelde staat van hun bouwkunst. Recente onderzoeken presenteren een theorie die de traditionele opvattingen over de bouw in twijfel trekt en ons begrip van oude Egyptische technologie kan verrijken.
Een frisse blik op de bouwmethodes
Onder leiding van Xavier Landreau van het CEA Paleotechnic Institute heeft een groep Franse onderzoekers een theorie gepresenteerd in een studie die in PLOS ONE is gepubliceerd. Zij suggereren dat de piramide niet enkel door menselijke arbeid en eenvoudige gereedschappen is gebouwd, maar mogelijk gebruikmaakt van een verfijnd hydraulisch liftsysteem. Volgens hun hypothese werd water uit nabijgelegen wadis (kleine valleien of drooggevallen rivieren) omgeleid om zware stenen blokken via centrale schachten omhoog te verplaatsen – een techniek die zij “vulkaanconstructie” noemen.
Met behulp van satellietbeelden en hoogtegegevens onderzochten ze de waterloop, wat aantoont hoe moderne technologieën archeologisch onderzoek kunnen versterken. Het blijkt dat twee belangrijke hydraulische elementen – Gisr el-Mudir en de “Droge Gracht” – mogelijk als dammen fungeerden om sediment en overstromingswater te beheersen, waarbij Gisr el-Mudir naar schatting tot maximaal 440.000 m³ water kon vasthouden.
Waarom de traditionele inzichten tekortschieten
Traditioneel wordt aangenomen dat piramides middels enorme menselijke inspanning en simpele gereedschappen werden gebouwd. Landreau en zijn team ontdekten echter tekortkomingen in deze uitleg, vooral met betrekking tot de trappiramide. De topografie en hydrologie van Saqqara, samen met onverklaarde architectonische kenmerken zoals diepe rotsuitsparingen rondom de gracht, suggereren dat er meer aan de hand was.
Bovendien roept de interne structuur van de piramide vragen op. Met tweeling schachten van meer dan 28 meter diep, ondergrondse tunnels die meer dan 6,8 km lang zijn, en granieten kisten met verwijderbare pluggen (mogelijk functionerend als controleerbare hydraulische kamers), lijkt het erop dat er een technisch hoogstandje verborgen ligt.
Een onbewezen, maar fascinerende theorie
Hoewel deze theorie nog niet definitief is bevestigd, biedt ze veel mogelijkheden om onze visie op oude bouwtechnieken te herzien. Het suggereert dat een hoog niveau van technische precisie en innovatie al in die tijd werd toegepast. De onderzoekers pleiten voor verdere opgravingen en studies in Saqqara om de mogelijke link tussen de Droge Gracht en de interne schachten nader te onderzoeken.
Ondanks dat er geen overblijfselen van koning Djoser binnen de piramide zijn gevonden – het graf is leeg, zonder de gebruikelijke koninklijke inscripties – kan dit onderzoek toch nieuwe inzichten bieden in de mysteries van oude beschavingen.
Op weg naar nieuwe antwoorden
Het team, waartoe ook Guillaume Piton, Guillaume Morin, Pascal Bartout, Laurent Touchart en Christophe Giraud behoren, combineert archeologische data met expertise in vloeistofdynamica, topografie en historische analyses. Zij pleiten voor meer opgravingen in Saqqara om onontdekte verbanden verder te onderzoeken en laten daarmee zien dat oude beschavingen veel complexer waren dan vaak gedacht, wat het belang van archeologisch onderzoek onderstreept.
Terwijl we wachten op verdere bevestiging van deze theorie via toekomstig onderzoek, blijft de trappiramide een prachtige herinnering aan het feit dat zelfs eeuwenoude bouwwerken ons nog steeds kunnen verbazen met hun ingenieuze complexiteit.
