De geschiedenis van onze planeet is vol beweging en verandering. Wat we nu als stabiel beschouwen, is eigenlijk slechts een kort moment in een zeer lang verhaal. Over 250 miljoen jaar kunnen alle huidige continenten weer samenkomen om een nieuw supercontinent te vormen, genaamd Pangaea Ultima. Dit vooruitzicht biedt ons een boeiend inzicht in de krachten die onze wereld vormen en zet ons aan het denken over wat dit voor het leven op aarde kan betekenen.
De reis naar Pangaea Ultima
Onze aardkorst bestaat uit tektonische platen die voortdurend in beweging zijn. Ze botsen, drijven uit elkaar en schuiven onder elkaar, wat ooit leidde tot het uiteenvallen van het oorspronkelijke supercontinent Pangaea, ongeveer 200 miljoen jaar geleden. Hierdoor ontstonden de continenten zoals we ze nu kennen. Volgens geoloog Christopher Scotese, betrokken bij het PALEOMAP-project, zullen deze bewegingen uiteindelijk leiden tot de vorming van Pangaea Ultima.
In deze nieuwe configuratie verdwijnt de Atlantische Oceaan, omdat de Amerika’s dichterbij komen en in contact komen met Afrika en Eurazië. Ondertussen verandert de Indische Oceaan in een binnenzee. Zo toont onze planeet steeds opnieuw dat niets ooit hetzelfde blijft.
Frankrijk en de nieuwe buren
In de toekomst zal Frankrijk, door de verschuivingen van de continenten, strategisch dichter bij de Noordpool komen te liggen. Het land zal dan grenzen aan Spanje, Portugal en Italië, maar ook aan Noord-Afrikaanse landen zoals Marokko, Algerije en Tunesië. Deze veranderingen worden mede veroorzaakt door het verdwijnen van de Middellandse Zee en de noordwaartse verschuiving van Afrika.
Elders op aarde staan ook ingrijpende veranderingen te gebeuren. Cuba zal onderdeel worden van de Verenigde Staten en Korea zal ingeklemd raken tussen China en Japan. Daarnaast zal Groenland dichterbij Canada komen te liggen, wat duidelijk illustreert hoe continenten aanzienlijk van positie kunnen veranderen.
Klimaatproblemen voor het leven
De vorming van Pangaea Ultima zorgt niet alleen voor een andere landverdeling, maar brengt ook aanzienlijke klimaatproblemen met zich mee. Uit een studie in Nature blijkt dat extreme temperaturen boven de 40 °C en hogere CO₂-niveaus een grote impact zullen hebben op zoogdieren, vooral op dieren die de hitte niet meer kunnen verdragen. Daarbovenop zorgt een toename van de zonnestraling met ongeveer 2,5% ervoor dat de situatie verslechtert.
Deze omstandigheden maken grote delen van het supercontinent vrijwel onleefbaar. Vulkanische activiteit, als gevolg van de botsende platen, zal de CO₂-niveaus verdubbelen ten opzichte van de huidige niveaus.
Mogelijke veilige gebieden
Toch zijn er mogelijk ook minder barre gebieden. Regio’s nabij de huidige poolcirkel kunnen in de toekomst koeler blijven en profiteren van stabielere watervoorziening. Door de noordwaartse verschuiving kan Frankrijk een bewoonbare zone worden.
Ook het Verenigd Koninkrijk, Portugal en delen van Noord-Afrika worden gezien als mogelijke veilige plekken waar leven in deze toekomstige scenario’s mogelijk is.
Geologische cycli: altijd in beweging
Het vormen van een supercontinent zoals Pangaea Ultima is geen losstaand fenomeen; het maakt deel uit van de eeuwige geologische cycli van onze aarde. Modellen zoals Aurica, Novopangaea of Amasia laten elk op hun eigen manier zien hoe plaatbewegingen tot zo’n situatie kunnen leiden. Ze wijzen allemaal in dezelfde richting: onze planeet verandert voortdurend, en dat blijft fascinerend.
Deze bevindingen benadrukken de kwetsbaarheid van ons ecosysteem en de noodzaak voor duurzame praktijken om de toekomst van de aarde te waarborgen.
