In de huidige digitale wereld zijn AI-chatbots, zoals ChatGPT, overal aanwezig. Mensen gebruiken ze voor uiteenlopende doeleinden, variërend van het stellen van vragen tot het uiten van creativiteit en probleemoplossing. Een recente studie, gepubliceerd op 21 maart 2025, onderzoekt hoe deze chatbots ons sociale en emotionele welzijn beïnvloeden. De studie benadrukt hoe we in ons dagelijks leven omgaan met AI en is tot stand gekomen door een samenwerking tussen OpenAI en het MIT Media Lab, waarin de rol van AI in onze dagelijkse interacties wordt belicht.
Onderzoeksaanpak
De studie had tot doel inzicht te krijgen in hoe mensen AI-modellen gebruiken en welke invloed dit heeft op hun welzijn. Daarnaast richtte het onderzoek zich op de zogenoemde “integratie van AI” — of hoe emotioneel betrokken iemand raakt bij het gebruik van AI. Er zijn twee parallelle onderzoeken uitgevoerd: een observationele studie door OpenAI en een gerandomiseerde gecontroleerde studie (RCT) door het MIT Media Lab.
In de eerste studie analyseerden onderzoekers bijna 40 miljoen ChatGPT-interacties, volledig automatisch en met behoud van de privacy van de gebruikers. In de tweede studie namen bijna 1.000 deelnemers deel aan een vier weken durende RCT. Deze gecombineerde methoden gaven een breder inzicht in hoe ChatGPT wordt gebruikt en welke effecten dit heeft.
Emotionele betrokkenheid
Uit het onderzoek blijkt dat mensen zelden een sterke emotionele band met ChatGPT ontwikkelen tijdens hun dagelijkse gesprekken. De meeste gebruikers toonden weinig tot geen affectieve signalen in hun chats met de chatbot. Echter, een kleine groep van intensieve gebruikers vertoonde een hoog niveau van emotioneel gebruik, vooral bij tekstgebaseerde interacties in vergelijking met spraakgebaseerde.
Persoonlijke, tekstuele gesprekken bleken vaak samen te hangen met hogere gevoelens van eenzaamheid, maar juist met een lagere emotionele afhankelijkheid. Anderzijds zorgden minder persoonlijke gesprekken voor een toename in emotionele afhankelijkheid, vooral bij intensieve gebruikers. Sommige gebruikers, die lange gesprekken voerden, begonnen ChatGPT zelfs als een “vriend” te zien, wat extra stress veroorzaakte wanneer het gedrag van de chatbot subtiel veranderde.
Vriendschappen met de chatbot en tegenstrijdige inzichten
De studie toonde ook aan dat mensen vaker een band opbouwen met AI-chatbots wanneer hun privéleven niet volledig bevredigend is. Vooral mensen met een hoge emotionele behoefte ontwikkelden diepere parasociale relaties met de chatbot, wat betekent dat zij de relatie als persoonlijk ervaren, ondanks dat deze eenzijdig is.
Er waren ook tegenstrijdigheden in het gebruik van de chatbot. Zo gebruikten mensen meer emotionele taal in tekstgebaseerde gesprekken dan in spraakinteracties, terwijl kortere spraakinteracties juist samengaan met een algemeen welzijnsverbetering. Personen die ChatGPT voor persoonlijke zaken benaderden, leken minder emotioneel afhankelijk dan degenen die voor minder persoonlijke doeleinden gesprekken aangingen.
Conclusies en aanbevelingen
De resultaten onderstrepen het belang van verder onderzoek naar de invloed van AI-chatbots op ons menselijk welzijn. Er zijn suggesties gedaan om meer transparantie en verantwoordelijkheid te tonen bij de ontwikkeling en het gebruik van AI-platforms, waarbij benadrukt wordt dat AI op een eerlijke en transparante manier moet worden ingezet. Ook is het essentieel om verschillende talen en culturen te betrekken om een volledig beeld te krijgen van hoe mensen emotioneel met AI omgaan.
Ondanks de waardevolle inzichten kent de studie enkele beperkingen. Zo lag de focus op Engelstalige gebruikers in de VS en werd veel gebruikgemaakt van zelfrapportage, wat niet altijd een compleet beeld geeft van alle ervaringen. Toekomstig onderzoek zou langer durende periodes moeten bestrijken om langdurige veranderingen in gedrag en welzijn vast te stellen.
De resultaten moedigen ons aan om bewust na te denken over hoe we AI-chatbots in ons leven integreren en nodigen uit tot reflectie over hun rol in onze sociale interacties.
Deze inhoud werd gegenereerd met behulp van AI.
