Voormalig leidinggevende bij Unilever, Charles d’Orjo, heeft een unieke uitdaging aanvaard: hij leidt het eerste sociale bedrijf van België dat 600.000 bezoekers per jaar ontvangt, 200 werknemers in dienst heeft en een erfgoed van 150 jaar beheert. Als algemeen directeur van de VZW Abdij van Maredsous wordt hij onmiddellijk geconfronteerd met het project ‘Basiliek 2030’, een renovatie van 2,5 miljoen euro zonder publieke subsidies. Ontmoet een atypische CEO die financiële balans, spirituele waarden en commerciële innovatie moet combineren.
In de vallei van de Molignée staat de Abdij van Maredsous voor een uitdaging die weinige Belgische bedrijven kennen: het combineren van een eeuwenoude spirituele missie met de economische realiteiten van een KMO met 200 werknemers (in het hoogseizoen). Sinds 1872 trekt deze belangrijke plek van het Waalse erfgoed meer dan 600.000 bezoekers per jaar aan, wat een complex economisch ecosysteem creëert rond zijn beroemde kazen, bieren en zijn historische site van 17 hectare.
Toch schuilt achter dit welvarende imago een delicate financiële realiteit. Met 1,7 miljoen euro aan jaarlijkse onderhoudskosten en 300.000 euro aan energiekosten worstelt de VZW Abdij van Maredsous om financieel in balans te blijven. Dit leidde tot een ongekende beslissing: voor het eerst in haar geschiedenis is een leken algemeen directeur aangesteld om alle economische activiteiten te leiden.
Dit is Charles d’Orjo, met 12 jaar ervaring bij Unilever in Zwitserland, Zweden en Nederland, die deze uitdaging in 2024 aanging. Als oud-student van het College Saint-Benoît de Maredsous keert hij terug naar een geliefde plek, maar in onverwachte omstandigheden. Enkele weken na zijn aantreden start de nieuwe Vader Abt François Lear, verkozen in december 2024, het project ‘Basilique 2030‘: een grote restauratie van de neogotische Sint-Benedictusbasiliek, die nooit is gerenoveerd sinds de bouw tussen 1876 en 1891.
De opgave is duizelingwekkend: 3500 m² daken moeten vernieuwd worden, 6000 m² gevels in blauwe steen moeten gerestaureerd worden, 62 ramen moeten vernieuwd worden, en dat alles voor een totaalbudget van 2,5 miljoen euro. Het bijzondere? De basiliek is geen beschermde monument, dus zijn er geen publieke subsidies beschikbaar. De abdij moet daarom innoveren: samenwerking met de Koning Boudewijnstichting voor fondsenwerving, lancering van een nieuw bier “La Basilique” in samenwerking met Duvel Moortgat, kerstfestival en historische tentoonstelling.
Voor Charles d’Orjo is de uitdaging dubbel: de governance van een instelling moderniseren waar monniken en leken samenwerken, terwijl hij tegelijk een ambitieuze fondsenwerving moet orkestreren. Een evenwichtsoefening tussen managementefficiëntie en respect voor de benedictijnse waarden die de identiteit van Maredsous al bijna 150 jaar vormen.
Forbes.be – Hoe ziet uw carrièrepad eruit?
Charles d’Orjo – Ik heb 12 jaar bij Unilever gewerkt, in een multinational dus. Tijdens die periode heb ik nooit in België gewerkt. Ik heb 4 jaar in Zwitserland doorgebracht, in Zürich, vervolgens 5 à 6 jaar in Zweden, en tenslotte in Rotterdam. Ik heb in verschillende vakgebieden gewerkt: marketing, dan verkoop en tenslotte supply chain. Toen ik in Scandinavië was, was ik nationaal algemeen directeur van een mondiale organisatie. Daar heb ik de smaak te pakken gekregen als algemeen directeur, want dat is echt wat je toestaat om teams samen te brengen, plannen te ontwikkelen, prioriteiten te stellen en goed omringd te zijn. Om persoonlijke redenen wilde ik naar België terugkeren en zocht ik een DG-positie in een KMO met betekenis. En dat is echt wat ik hier heb gevonden. Als oud-leerling van het College Saint-Benoît de Maredsous heb ik een sterke verbondenheid met deze omgeving en deze geest. Bovendien, moet ik het volgende zeggen: Maredsous is een sterk merk, dat weidse bekendheid geniet in ons land. Het is een erfgoedmerk, bekend om zijn kazen, bieren en sterke dranken. Zoals ik al zei, nemen we in de zomer 200 seizoensarbeiders aan en gebruiken onze restaurants lokale producten. Samen met al onze leveranciers en dienstverleners dragen we zo bij aan het scheppen van veel indirecte banen. Deze lokale verankering en steun aan de regionale economie zijn erg belangrijk voor ons en voor de Vader Abt. Het is een positie waarin je echt impact kunt hebben op het sociaal-economische niveau.
– Kunt u uw functie definiëren?
– Ik ben de algemeen directeur van de VZW Maredsous. De activiteiten zijn relatief breed en omvatten eerst en vooral een gigantisch erfgoed dat onderhouden moet worden. Er is een volledige economische kant, want hoewel de Vader Abt zich met het monastieke deel bezighoudt en zich aan zijn gemeenschap wijdt, zijn er daarnaast talloze economische aspecten te beheren. De bekendste zijn natuurlijk onze merken van kaas, bier en gin, waarvoor we met externe partners werken: de kaasmakerij Bel, de brouwer Duvel-Moortgat voor het bier en de Distilleerderij van Maredsous voor de sterke dranken. We beheren ook het ontvangstcentrum Saint-Joseph waar jaarlijks meer dan 600.000 bezoekers worden ontvangen. Daarnaast zijn er de horeca, de microbrouwerij ter plaatse, rondleidingen, een historische bakkerij, de distilleerderij, de kaasmakerij waar we nog steeds de kazen rijpen, een hotelfunctie verbonden aan het monastieke leven en een keramiekatelier. Er zijn echt een hele reeks sectoren en activiteiten. Achter dit alles werken er meer dan 200 mensen in de zomer, inclusief seizoensarbeiders. Het is een echte KMO, met alle bijbehorende uitdagingen op het gebied van personeelsbeheer, governance, financieel evenwicht, begrotingsbeheer, enz. Het kader is redelijk origineel, maar de rol zelf blijft heel vergelijkbaar met wat je in andere KMO’s van vergelijkbare omvang zou kunnen vinden.
– U bent de eerste CEO van Maredsous, een functie die voorheen niet bestond. Waarom was het nodig om deze functie te creëren?
– Historisch gezien waren het de monniken die al deze activiteiten hebben gecreëerd. Het is heel traditioneel: de benedictijnse monniken hebben als motto “gebed en arbeid”. Alle besproken activiteiten zijn op een bepaald moment door de religieuze gemeenschap opgezet. Maar tegenwoordig vereist het beheren van dergelijke activiteiten met de huidige normen en eisen vaardigheden die de gemeenschap noodzakelijk vond om extern te halen. Historisch gezien overzag de vroegere Vader Abt de hele VZW, de religieuze en spirituele activiteiten, maar ook de commerciële en economische delen. Elke activiteit had uiteraard een verantwoordelijke, leken of niet, die nog steeds in functie zijn: financiële en commerciële verantwoordelijken, verantwoordelijk voor personeelszaken, administratie, erfgoedonderhoud. Maar wat ontbrak, was iemand die alles kon overzien, de routekaart kon bepalen, het strategisch plan kon uitwerken, de prioriteiten kon stellen, de juiste vaardigheden kon brengen waar nodig, de governance kon moderniseren en de toekomst kon voorbereiden.
– Deze KMO is inherent verbonden aan een spiritueel project. Kan deze spirituele dimensie de zakelijke en economische bedrijfsvoering van de VZW beïnvloeden in termen van winst, marge, personeelszaken?
– Momenteel genereert de VZW geen winst. Dat is een van de redenen van mijn aanwezigheid als CEO. Het doel van de VZW is om het spirituele en culturele project van de abdij te laten leven en stralen, haar vele bezoekers een authentieke ervaring te bieden, haar uitzonderlijke erfgoed te behouden en het monastieke leven te ondersteunen. Om dit te bereiken zijn er economische activiteiten ontwikkeld. Desondanks ontbraken de economische omstandigheden van de abdij�0 de gemeenschap om het hoofd te bieden aan de renovatiekosten die de staat van het gebouw vandaag vereist. We kunnen de onderhouds- en exploitatiekosten van de abdij dekken, maar niet de uitzonderlijke kosten die voor deze werf nodig zijn. We moeten dus de operationele efficiëntie versterken en nadenken over ontwikkelingsrichtingen. Dit alles met het enige doel om de werking van de abdij en de door haar gesteunde doelen te ondersteunen. Het gaat hier niet om winst, maar om de VZW in staat te stellen haar missie te vervullen.
– Vanuit de buitenwereld, met de steun van groepen zoals Bel, Duvel-Moortgat of de toeristische activiteit bij het ontvangstcentrum Saint-Joseph, lijkt de abdij welvarend…
– Maredsous heeft de verkeerde reputatie van rijkdom, maar dat is uiteraard niet het geval. Een wandeling over het terrein is voldoende om de omvang van het erfgoed te begrijpen. De onderhoudskosten bedragen jaarlijks ongeveer 1,6 miljoen euro. Daarbovenop komen 300.000 euro aan verwarmings-, elektriciteitskosten, enz. De budgetten zijn dus enorm. De waarheid is dat onze ontvangstcapaciteit en onze commerciële partners ons, ondanks hun winstgevendheid aan zich, amper in staat stellen om het evenwicht te bereiken. Nu is het doel om een financiële capaciteit te ontwikkelen die bijdraagt aan de uitstraling van de abdij.
– In hoeverre kan het leiden van een bedrijf met een spirituele, zelfs religieuze, reikwijdte u als CEO in de weg zitten?
– Ik zou zeggen het tegenovergestelde. Het stoort me niet. Het is zelfs wat me aantrok om de functie aan te nemen. Al onze medewerkers hebben een bijna familiale verbondenheid met de abdij. Die gehechtheid is te danken aan de waarden van de abdij. Zo is sociaal toerisme ook een van de kernwaarden van Maredsous. Het is essentieel om deze waarden te beschermen. Natuurlijk is Maredsous ook een merk van kaas, bier, sterke dranken en heeft het een succesvol ontvangcentrum ontwikkeld, maar het is vooral een van de belangrijkste spirituele centra van het land dat een van de meest dynamische religieuze gemeenschappen van België herbergt. En dat is wat we willen doorgeven aan iedereen die ons komt bezoeken. De abdij is gemaakt om onze bezoekers te inspireren, niet om hen te laten consumeren.
– Is het dan niet frustrerend voor de CEO om niet in staat te zijn om parkeerkosten te vragen of ervoor te zorgen dat mensen minstens één bier consumeren?
– Dit komt overeen met de waarden, en waarden zijn de basis van elk bedrijf. Zoals u zei, we zijn een VZW, dus er is een missie die we moeten vervullen, die ik moet vervullen als algemeen directeur. Maar die missie is niet tot iedere prijs een utopie. De eerste missie is om de abdij en haar waarden te laten schitteren. Dat is echt mijn eerste missie. De tweede is om het erfgoed te behouden en onze sociale impact in de regio te behouden. We moeten onszelf de middelen geven om daar te komen. Dat is waar de economische dimensie in het spel komt.
– Het renovatieproject “Basiliek 2030” stond niet op de agenda ten tijde van uw aanstelling. Hoe heeft u het ontvangen? Goeie of slechte verrassing?
– Ik heb het positief ontvangen omdat de Vader Abt echt inspirerende impulsen geeft. Het is opnieuw het doel van de VZW: het erfgoed behouden. In plaats van kleine reparaties links of rechts, zoals altijd is gedaan, al deze werken in een groot en heel tastbaar project samenbrengen, is de beste manier om onze doelstellingen op lange termijn te bereiken.
– Hoe gaat een abdij-vzw te werk om 2,5 miljoen euro op te halen?
– Dit is inderdaad iets dat veel denkwerk vroeg. Maredsous trekt veel publiek aan. We spreken over een project van 5 jaar: één euro per bezoeker in deze 5 jaren zou ons toestaan om het project te financieren. We hopen dus te rekenen op de vrijgevigheid van de bezoekers. We kennen hun toewijding aan deze unieke plek goed. Maar we zien ook onze historische partners, waarvan in de eerste plaats de familie Moortgat, aan wie we het brouwen van onze bieren van het begin hebben toevertrouwd. Michel Moortgat is een liefhebber van Maredsous en wilde onmiddellijk zijn steun betuigen aan de inspanning van de abdij. Om ons in staat te stellen een mooi verhaal te vertellen, kwam hij tot een overeenkomst met Adrien Desclée de Maredsous, een afstammeling van de oprichtersfamilie van de abdij en producent van Maredsous gin, om een hele bierassortiment, Basiliek, te maken waarvan het ginmout deel uitmaakt van de samenstelling. De opbrengst van de verkoop van deze bierassortiment zal volledig de renovatie van de abdij ondersteunen. Beschikbaar in het ontvangstcentrum Saint-Joseph, zal deze ook op de tap worden aangeboden in HoReCa-instellingen in de regio, en misschien zelfs daarbuiten.
– Gaat de kaasmaker Bel ook meewerken?
– Absoluut. Het nog te zien hoe dit vorm kan aannemen, maar Maredsous is een van hun vlaggenschipmerken en ze zijn zeer gehecht aan de abdij die het hart van het merk is. We hebben dus alle redenen om te geloven dat we hen ook bij ons project kunnen betrekken.
*: Interview werd afgenomen voordat de controverse ontstond over het bedrag van de dividenden die aan de abdij werden uitgekeerd door Bel voor de exploitatie van het merk Maredsous. Charles d’Orjo weigerde commentaar te geven op de hierover gepubliceerde mediaberichten.
