Een team van Britse onderzoekers heeft een uitzonderlijk fenomeen waargenomen onder het ijs van Groenland. Een verborgen meer, jarenlang bedekt door honderden meters dik ijs, liep in 2014 plotseling leeg. In slechts tien dagen stroomde naar schatting 90 miljard liter water naar het oppervlak. Genoeg om 36.000 olympische zwembaden te vullen.
De ontdekking werpt nieuw licht op wat zich afspeelt onder de Groenlandse ijskap, een van de belangrijkste elementen in het mondiale klimaatsysteem. Wetenschappers vermoeden dat zulke ondergrondse waterreservoirs vaker ontstaan en plotseling kunnen leeglopen. Dat kan gevolgen hebben voor de stabiliteit van het ijs en de wereldwijde zeespiegelstijging.
Een verborgen meer dat verdween
De ontdekking komt van wetenschappers van de Universiteit van Lancaster, die met behulp van satellietbeelden en radaronderzoek veranderingen in het oppervlak van de Groenlandse ijskap bestudeerden. In het onderzoeksgebied, ten noordoosten van het eiland, merkten ze in 2014 een plotselinge verzakking op. De ijsbodem zakte 85 meter, wat erop wijst dat het meer eronder volledig is leeggelopen.
Volgens het in Nature Geoscience gepubliceerde onderzoek bevatte het reservoir ongeveer 90 miljard liter water. Het smeltwater baande zich een weg door het ijs, waardoor een gigantische holte ontstond en het oppervlak van de ijskap tijdelijk werd vervormd.
Water dat omhoog stroomde
Wat deze gebeurtenis uniek maakt, is dat het water niet omlaag stroomde, zoals normaal gebeurt bij smeltwater onder het ijs. In plaats daarvan werd het juist tegen de zwaartekracht in omhoog gedrukt. Door de enorme druk in het meer brak het water door scheuren in de ijskap en schoot het in een krachtige straal naar boven.
Volgens glaciologe Amber Leeson, hoofdauteur van het onderzoek, toont de gebeurtenis aan dat onderijsmeren veel dynamischer zijn dan tot nu toe werd aangenomen. Ze vergelijkt het effect met een plotselinge interne ontlading die het ijs van binnenuit leek open te breken. Deze waarneming verandert volgens haar het inzicht in hoe water zich onder ijskappen verplaatst.
Een blik onder het ijs
De gevolgen waren zichtbaar tot ver buiten het meergebied. Het oppervlak van de ijskap vertoonde scheuren over een gebied van meer dan 385.000 vierkante meter, vergelijkbaar met 54 voetbalvelden.
Onderzoekers vermoeden dat dit soort gebeurtenissen vaker voorkomt, maar zelden wordt waargenomen omdat de veranderingen zich diep onder het ijs afspelen. Met nieuwe satellietdata en sensoren kunnen wetenschappers nu subtielere vervormingen meten. Zo krijgen ze beter inzicht in hoe het smeltwater bijdraagt aan het glijden van het ijs richting zee.
Wat dit betekent voor klimaatonderzoek
De studie benadrukt dat huidige klimaatmodellen dit soort plotselinge waterlozingen niet meenemen. Zulke gebeurtenissen kunnen echter invloed hebben op de snelheid waarmee gletsjers naar de oceaan bewegen en dus op de toekomstige zeespiegelstijging.
Volgens co-auteur Dr. Jade Bowling zijn dit cruciale inzichten voor het begrijpen van de veranderingen op Groenland. Zij benadrukt dat het essentieel is te weten wat er onder het ijs gebeurt om de bijdrage van de ijskap aan de stijgende zeespiegel goed te kunnen inschatten. De onderzoekers stellen dat deze gebeurtenis duidelijk maakt dat ondergrondse waterstromen veel complexer zijn dan eerder werd aangenomen.
Lees ook: Glazen flessen bevatten tot tien keer meer microplastics
