De officiële opening van het historische hoofdkantoor van ING België, na meer dan drie jaar renovatiewerkzaamheden, vindt plaats op 25 september. Het centrale gebouw, gebouwd in 1964, en de twee vleugels die in 1993 zijn toegevoegd, hebben hun uiterlijk behouden terwijl ze volledig zijn gemoderniseerd. Het reusachtige project betrok dagelijks tot 250 arbeiders gedurende verschillende maanden en zo’n zestig verschillende bedrijven.
Deze 25 september, tegen het eind van de middag, wordt de gerenoveerde Marnix officieel ingehuldigd, in aanwezigheid van onder anderen Jan Jambon, vicepremier en minister van Financiën en Pensioenen, en Philippe Close, burgemeester van de stad Brussel. Marnix is het H-vormige gebouw, gelegen op de Marnixlaan 24 in Brussel-stad, dat de zetel van ING België herbergt. Het werd in 1964 gebouwd om de zetel van de Banque Lambert te huisvesten, na de brand acht jaar eerder van het herenhuis waar de bank sinds 1885 was gevestigd – toen onder de naam ‘Lambert, agent Rothschild’ en later ‘Banque H. Lambert’ –, op de hoek van de Eekhoutstraat en al op de Marnixlaan. Het gebouw, ontworpen door de Amerikaanse architect Gordon Bunshaft en gebouwd door de Belgische aannemer Émile Blaton, werd later het hoofdkantoor van de BBL (vanaf 1975, na de fusie van Banque Lambert en Banque de Bruxelles) en uiteindelijk het Belgische filiaal van ING, toen de Nederlandse groep de BBL overnam in 1998. In die tijd was het oorspronkelijke gebouw vijf jaar eerder uitgebreid met twee vleugels, waardoor het zijn asymmetrische H-vorm kreeg.
De inauguratie aan het begin van de herfst markeert in feite de voltooiing van meer dan drie jaar renovatiewerkzaamheden. Enorme werkzaamheden, gezien de:
- oppervlakte van de locatie (meer dan 50.000 m2)
- elf niveaus (waarvan twee ondergronds)
- ambitie van het project – “Marnix zijn pioniersstatus teruggeven op het gebied van transparantie, welzijn, energieprestaties en duurzaamheid, onder andere“, vat Mathieu Dumont samen, ING Program Manager bij de entiteit “CREFS” (Corporate Real Estate & Facility Services) die verantwoordelijk is voor het project –
- aantal medewerkers (duizend) die onderdak moeten krijgen, naast klanten en bezoekers
- de toevoeging van de gevels en het historische meubilair van het gebouw aan de lijst van beschermd erfgoed van Brussel in 2021
De plannen, de tegenvallers, de beperkingen en de uitdagingen
Vier jaar geleden werd deze bescherming, besloten door het Gewest Brussel-Hoofdstad, naar behoren verwelkomd door de leiding van de bank, maar het verstoorde ook hun plannen: de vergunningaanvraag was klaar, om te worden ingediend na drie jaar intensieve overpeinzingen en ontwerpwerk; de plannen moesten dus worden herzien om rekening te houden met de nieuwe beperkingen. Met andere woorden, de vergunningaanvraag werd enkele maanden vertraagd, met impact op het budget. Evenzo waren de Covid-crisis en de oorlog in Oekraïne ernstige tegenslagen die de werkzaamheden vertraagden en de materiaalkosten verhoogden.
In feite begint het verhaal van de renovatie eigenlijk in 2018, met de verkoop aan Besix en Immobel van het gebouw Cours Saint-Michel in Etterbeek, daarna gekocht door de VS om hun nieuwe ambassade te huisvesten, waar 2.300 werknemers van ING werkten. Die moesten dus worden teruggebracht, geheel of gedeeltelijk. De beslissing om ze te verplaatsen naar een van de twee vleugels van Marnix, op de tijdelijke plaats van Axa – wiens hoofdzetel op het Troonplein… in renovatie was – werd snel genomen. Het gevolg, geaccepteerd door zowel de Belgische als de groepsleiding: de modernisering van de drie gebouwen die de iconische H-vorm vormen. Het centraal gebouw – het origineel – was in 2013 gerenoveerd, maar de twee vleugels waren in dertig jaar nooit gemoderniseerd. Het project begon daarom in 2019, met de opdracht voor de architectenbureaus A2M en Moreno en de uitvoering door Tractebel en Louis De Waele, onder andere.
Van 1964 tot 2025
In 1959, na de brand in het herenhuis dat hun appartementen en de bank huisvestte, deden Baron Léon Lambert en zijn moeder, Johanna von Reininghaus, een beroep op Le Corbusier voor het ontwerp van een nieuw gebouw. De Frans-Zwitserse architect weigerde, waarna zij zich tot de Amerikaan Gordon Bunshaft richtten, die toestemde. Hij is vooral bekend van de Lever House, op Park Avenue in New York: een glazen toren (de eerste in zijn soort) van 21 verdiepingen en 92 meter hoog, gebouwd in 1951-1952 en het hoofdkantoor van Unilever geworden. Voor Marnix, ingehuldigd in 1964, ontwierp Bunshaft een horizontaal gebouw van elf niveaus, waarvan twee onder de grond, met een esplanade van travertijn (de kalksteen gebruikt voor het Colosseum en de Sint-Pietersbasiliek in Rome), ramen op de begane grond die uit de pilaren uitsteken, de ramen op de verdiepingen die terugliggen en een glazen penthouse aan de top als kroon – het appartement van Léon Lambert tot zijn dood in 1987. Dit gebouw is nog steeds het middelpunt van de H-vormige zetel van het gerenoveerde ING België, 61 jaar later, met de twee vleugels die in 1993 zijn toegevoegd.
Twee jaar later begon de vervanging van 1.286 kozijnen door nieuwe met driedubbele beglazing. Vanaf 2022, na de gezondheidscrisis, werden de drie entiteiten gestript en opgewaardeerd qua materialen, energierendement, technieken, welzijn, ergonomie… Er werden lichtschachten en nieuwe ingangen gecreëerd, de kelder is verbonden met de begane grond, de omgeving en de parkeerplaatsen zijn verbeterd, er is een beeldentuin ontworpen (Trône straat), het beton aan de buitenkant is behandeld… De werkzaamheden betrokken dagelijks tot 250 arbeiders en zo’n zestig verschillende bedrijven. Meer dan drie jaar lang. “Terwijl het kantoor – het hoofdkantoor van een systemische bank in België – voortdurend gedeeltelijk in gebruik is geweest, waaronder door bestuursleden en een duizendtal werknemers, met een tradingzaal, kluis, agentschap, huurder (GBL)…“, glimlacht Mathieu Dumont.
De hoogste certificeringen en de terugkeer van de collectie
Er is nu plaats voor een van boven tot onder geremodelleerde Marnix, die nog steeds zijn iconische, hoekige gevels van beton en glas heeft behouden. Het nieuwe hoofdkantoor heeft of staat op het punt de hoogste internationale certificeringen te behalen (BREEAM Outstanding en WELL Platinum). “Het is bedoeld veerkrachtig te zijn, in lijn met het klimaatmodel voor 2050 en zal eind 2026 zijn CO2-uitstoot met 76% verminderen in vergelijking met 2019, waarbij de resterende 24% wordt gecompenseerd door de aankoop van certificaten.” Het herbergt ook weer de kunstcollectie van ING, die tijdens de werkzaamheden werd opgeborgen, met ongeveer 2.500 werken van het midden van de 20e eeuw tot nu en waarvan sommige toebehoorden aan Baron Léon Lambert, de voormalige leider van de Banque Lambert en initiatiefnemer, samen met zijn moeder, van de bouw van Marnix, meer dan zestig jaar geleden.
De collectie is verspreid over het hele gebouw, waarbij twee verdiepingen toegankelijk zijn voor het publiek om deze te ontdekken en ten minste gedeeltelijk te bewonderen. Daarnaast herbergt een van de vleugels van het gebouw The Marnix Gallery, waar nu tijdelijke tentoonstellingen van ING worden gehouden. Al deze realiteiten maken dat Anne Petre, hoofdcurator van de collectie, zegt: “Marnix staat tegenover het Koninklijk Paleis en is verankerd in de buurt van de Kunstberg, Europese instellingen en de Matongé-wijk: het belichaamt dus de hele socio-economische en culturele diversiteit van Brussel. En de renovatie bevestigt de alomtegenwoordige integratie van kunst binnen de werkomgeving: in vergaderzalen, gangen, kantoren, open ruimtes, tot de meest onverwachte hoekjes. Dit sluit aan bij de ambitie van Léon Lambert, toen hij Gordon Bunshaft de opdracht gaf om Marnix te ontwerpen: dat het niet alleen een werkplek zou zijn, maar ook een bank-museum.“
