Dat het volatiele tijden zijn, is een open deur intrappen. De geopolitieke spanningen en handelsoorlogen werpen hun schaduw ver vooruit. Wat dit alles betekent voor onze economie, en voor u als ondernemer/spaarder/belegger? We vroegen het aan de topeconomen Koen De Leus en Philippe Gijsels, respectievelijk Chief Economist bij BNP Paribas Fortis en hoofdstrateeg en beleggingsprofessional bij diezelfde bank. Beiden zijn ook auteurs van “De nieuwe wereldeconomie” (Lannoo).
Heren, waar staan we vandaag, gezien de geopolitieke spanningen?
Koen De Leus: De economie staat vandaag onder zware druk van geopolitieke spanningen, met name tussen de VS en China. Dit heeft directe gevolgen voor Europa, dat veel afhankelijker is van export dan bijvoorbeeld de VS. In Europa is export goed voor gemiddeld 50% van het bbp, terwijl dat in de VS slechts 10% is. Elke handelsoorlog raakt Europa dus veel harder. Toch moeten we de kwetsbaarheid nuanceren: 60% van de Europese export blijft binnen Europa zelf.
De recente Amerikaanse protectionistische maatregelen zijn schadelijk, maar Europa reageert verstandig: wel tegenmaatregelen nemen, maar terughoudend en met het oog op dialoog. Dit voorkomt een escalatie en houdt de schade beperkt. Positief is dat Duitsland en andere landen nu massaal investeren in infrastructuur en defensie, wat op termijn ook de Europese economie kan stimuleren. De defensie-investeringen zullen wel eerst vooral naar buitenlandse leveranciers gaan, maar op termijn zal de Europese industrie daar ook van profiteren.
Philippe Gijsels: Wat we vandaag zien, past perfect in het patroon van een Fourth Turning, een periode van grote maatschappelijke en geopolitieke omwenteling. In zo’n tijdperk ontstaan blokken, nemen handelsoorlogen toe en verschuiven machtsverhoudingen. De opkomst van leiders als Trump, maar ook elders in de wereld, is daar een gevolg van, niet de oorzaak. Dat de economie volatiel is, is dan ook geen verrassing. We zien een terugkeer naar keynesiaans beleid: overheden grijpen in, stimuleren de economie en voeren een actief industrieel beleid. Dit is een breuk met het laissez-faire van de afgelopen decennia. De volatiliteit en handelsoorlogen zijn dus een logisch gevolg van deze tijdsgeest.
Wat betekent deze context concreet voor Europa?
Koen De Leus: Europa moet uiterst voorzichtig zijn in deze context, want het heeft veel te verliezen bij een handelsoorlog. Tegelijk mag je zijn sterktes niet onderschatten. Europa wordt steeds meer gezien als een baken van stabiliteit en waarden, zeker nu China economisch verzwakt en de VS minder betrouwbaar is. Europa kan een verbindende factor worden, mits het in staat is om met één stem te spreken. Dat is in de praktijk moeilijk, want je ziet dat nationale belangen vaak primeren. Toch biedt de huidige crisis een kans om de interne markt te versterken en handelsbarrières binnen Europa weg te werken. Dat zou onze concurrentiekracht aanzienlijk verhogen. Ik denk dat Europa hier serieuze stappen voorwaarts zou kunnen zitten. Trump is making Europe great again, ik vind dat wel een mooie titel (lacht).
“Interne handelsbarrières zijn vaak veel groter dan de tarieven die Trump oplegt”
Philippe Gijsels: Europa zit tussen twee vuren: China en de VS. Beide machtsblokken proberen Europa naar hun kant te trekken, maar dreigen ook met sancties als Europa te veel partij kiest. Wie slim manoeuvreert en onder de radar blijft, kan de zwaarste klappen misschien vermijden. Daarnaast zijn er enorme winsten te boeken door de interne Europese markt eindelijk echt te realiseren. Interne handelsbarrières zijn vaak veel groter dan de tarieven die Trump oplegt. Door die barrières aan te pakken, kan Europa zijn economische positie versterken. Bovendien kan Europa profiteren van zijn reputatie als stabiele en betrouwbare partner. In een wereld waarin andere grootmachten hun geloofwaardigheid verliezen.
Welke verwachtingen hebben jullie in die context voor België?
Koen De Leus: De economische groei in België blijft positief, met een verwachte groei van 1,2% dit jaar en volgend jaar. Dat is niet spectaculair, maar gezien de omstandigheden zeker niet slecht. Veel zal afhangen van hoe de handelsoorlog evolueert en van de impact van de extra investeringen in defensie en infrastructuur, vooral in Duitsland. Als Europa intern sterker wordt en de kapitaalmarkten verder integreert, kunnen we een tegengewicht vormen tegen de grote machtsblokken. België profiteert van zijn centrale ligging, meertaligheid en hoogopgeleide bevolking, maar onze begroting is kwetsbaar. De extra uitgaven voor defensie komen bovenop een al zwakke begrotingspositie. We zullen de tering naar de nering moeten zetten, zeker nu financiële markten zenuwachtig worden en landen met hoge schulden extra in de gaten houden. En het feit dat de Europese Commissie nationale subsidies meer en meer toelaat binnen de Eurozone, speelt ook niet in ons voordeel.
“België profiteert van zijn centrale ligging, meertaligheid en hoogopgeleide bevolking, maar onze begroting is kwetsbaar”
Philippe Gijsels: We moeten rekening houden met blijvende volatiliteit en onzekerheid. Voor België betekent dit dat we moeten inzetten op structurele hervormingen en budgettaire discipline, om niet het kneusje van Europa te worden. Tegelijk zijn er kansen om als innovatieve en flexibele economie een rol van betekenis te blijven spelen.
Welke opportuniteiten en risico’s zijn er voor spaarders en beleggers?
Philippe Gijsels: Voor spaarders is het belangrijk te beseffen dat de tijden van gegarandeerde koopkracht voorbij zijn. Inflatie blijft een risico, terwijl de rente op klassieke spaarproducten laag blijft. Beleggers moeten diversifiëren, zowel geografisch als qua activaklassen. Europese aandelen kunnen profiteren van de investeringsgolf in defensie en infrastructuur. Ook sectoren die inspelen op digitalisering en duurzaamheid bieden kansen.
Daarnaast is het belangrijk om niet te panikeren bij volatiliteit. Wie een lange termijnvisie heeft en gespreid belegt, kan profiteren van tijdelijke correcties. Vastgoed blijft een interessante activaklasse, zeker in België, waar de markt relatief stabiel is.
Kijk naar trends zoals de opkomst van technologie, de energietransitie en de herindustrialisatie van Europa. Maar wees ook alert voor risico’s: geopolitieke schokken kunnen markten plots zwaar doen dalen. Een flexibele strategie en een lange termijnvisie zijn cruciaal.
En wat met ondernemers?
Koen De Leus: Ondernemers moeten zich voorbereiden op een minder voorspelbare wereld. De globalisering zoals we die kenden, is voorbij. Deglobalisering of multiglobalisering betekent dat je je supply chain moet herbekijken en meer lokaal of regionaal moet denken. Tegelijk ontstaan er kansen door de Europese focus op innovatie, digitalisering en duurzaamheid. Wie zich snel aanpast, kan profiteren van nieuwe markten en steunmaatregelen. Daarnaast zijn er enorme opportuniteiten in sectoren die profiteren van overheidsinvesteringen, zoals defensie, infrastructuur en groene technologie. Ondernemers die zich hierop richten en flexibel inspelen op veranderende regelgeving, kunnen hun concurrentiepositie versterken. De grootste opportuniteit voor ondernemers is het inspelen op de Europese interne markt. Er zijn nog veel interne barrières, vooral in diensten en regelgeving. Pakt de Europese Commissie die aan, dan openen er zich afzetmogelijkheden in andere lidstaten.
Hoe kijken jullie naar de toekomst van de euro en de positie van Europa in het mondiale monetaire systeem?
Koen De Leus: De euro blijft voorlopig een sterke munt, zeker zolang Europa als stabiele regio wordt gezien. Er zijn wel speculaties dat de dollar als wereldmunt aan macht verliest, zeker nu de VS steeds protectionistischer wordt. Toch blijft de dollar voorlopig dominant, al zal de euro aan belang winnen als Europa erin slaagt zijn interne markt en kapitaalmarkten te versterken.
“Zolang nationale belangen primeren en Europa verdeeld blijft, blijft de euro kwetsbaar voor schokken”
Philippe Gijsels: De positie van de euro hangt sterk af van het Europese beleid. Als Europa met één stem kan spreken en de interne markt verder integreert, kan de euro een sterker alternatief worden voor de dollar. Maar zolang nationale belangen primeren en Europa verdeeld blijft, blijft de euro kwetsbaar voor schokken. De komende jaren zullen cruciaal zijn voor de positie van de euro in het mondiale systeem.
